De drie guna’s uit de yoga-filosofie (6)

Deze keer stel ik de vraag: wát houdt oudere mensen aan de gang? Is het een voortzetting van het leven zoals het was, is het overleven, is het doorgaan tot de dood het gewone leven afsluit, of is het een proces met diepere aspecten?

En wat gebeurt er eigenlijk met mij, nu, op deze leeftijd, waarbij veel hetzelfde lijkt te blijven, maar waarbij je door het voortgaan van de tijd toch steeds stuit op onverwachte veranderingen? Wat gebeurt er om mij heen, wat doen jongere mensen wel niet allemaal, terwijl ik rustig voortga, de ene dag niet veel anders dan de andere. Als het meezit, ga ik niet gebukt onder acute problemen of langdurige zorgen, die het leven vroeger zo konden bepalen.

Wat houdt mij nu op een prettige manier aan de gang? Los van het sociale bezig zijn, huisgenoot zijn en samen een huishouden runnen, wil ik graag redelijk bijblijven bij wat er speelt in de wereld. Verder ben ik het liefst in de weer met een breiwerk of bezig me te verdiepen in een van mijn interesses op het gebied van lichaam en geest.

In de loop van mijn blogs zal ik steeds wisselen van focus, net naar welke ingang op een zeker moment ‘mijn proces’ voedt. Nu zijn dat de drie guna’s (modaliteiten, hoedanigheden, modi) uit de yoga-filosofie. Waar ik momenteel  mijn leven door laat bepalen, is het ogenschijnlijk eenvoudige onderscheid tussen Sattva, Rajas en Tamas. De filosofische insteek is dat op deze aarde altijd en overal een van de drie modaliteiten de boventoon voert.

• Sattva staat voor bezinning, overzicht, creatieve inspiratie, zijn en helder bewustzijn.
• Rajas vertegenwoordigt beweging, energie, streven, agitatie, doen.
• Tamas staat voor indolentie, stilstand, verdwijning, oplossing, en ook de slaap.

Destijds, in mijn yoga-vormingstijd, bleven deze begrippen abstracties voor mij. Nu ontdek ik dat het spannend is te onderzoeken aan welke hoedanigheid je bezig bent invulling te geven. En ervoor te zorgen dat deze drie, in de loop van een dag, in een dynamisch evenwicht zijn en zo maken dat je  in harmonie leeft met jezelf en je omgeving.
Het betekent dat je niet steeds actief en productief hoeft te zijn. Het is goed te beseffen dat de Sattva-modus – een brede blik en innerlijke rust – net zo belangrijk is en zeker zoveel ruimte mag innemen als de Rajas-modus.
Ik waag me niet aan voorbeelden, want voor elke persoon pakt het zoeken naar balans weer anders uit. Kijk waar jouw onbalans zit en laat er dan je creatieve denken op los!

De huidige samenleving lijkt de Sattva-modus niet te zien als ‘rechthebbend’. Alles is gericht op (over)activiteit, op ‘Rajas’. Mensen laten zich daarin meeslepen en  verliezen zo het oog op Sattva: zij komen niet meer tot rust. Omdat mensen zo gewend zijn geraakt aan de Rajas-modus, vergeten zij momenten die ‘Sattva’ zouden kunnen zijn, die daadwerkelijk zo te beleven. Zij zijn het ontwend en hebben afgeleerd werkelijke ontspanning toe te laten. Wij ‘denken maar door’, zonder boven die gedachten uit te stijgen. Als we daartoe wél in staat zijn, komen we in contact met de creatieve bron die zich aandient in de Sattva-modus.

Stel je een landschap voor met bergtoppen, berghellingen en dalen. Combineer dan Sattva met de toppen, Rajas met de hellingen en Tamas met de dalen en mediteer op deze metafoor …

P.S. Voel je vrij hieronder een reactie te geven of een vraag te stellen. Mijn antwoord volgt!